Gebaseerd op een natuurlijk voorbeeld en daarom onschadelijk voor de gezondheid is de nabootsing van het natuurlijke daglichtverloop door middel van kunstmatige verlichting. Het verduisteren van ruimten voor beeldschermwerk is iets wat voorkomen moet worden.

Door te kiezen voor beeldschermen met een goede verblindingsbeperking en een goede positie en oriëntatie van de beeldschermwerkplekken kan in de regel afgezien worden van verduistering. Maar in vele gevallen is er al om te beginnen weinig of geen daglichtinval in de gebouwen waarin we werken.

Een afgestemde kunstmatige verlichting die rekening houdt met de wisselende kleurtemperatuur en intensiteit van het daglicht kan dan helpen om onze interne klok juist te synchroniseren. Ook de richting waaruit het licht op ons oog valt en de uitgestrektheid van de lichtbron zijn doorslaggevende factoren. Wanneer biologisch werkzame verlichting wordt ingezet, is het belangrijk dat altijd dat het juiste licht op het juiste moment gebruikt wordt.

De waakzaamheid kan verhoogd worden door licht met een hogere blauwwaarde, maar de duurzame toepassing van zo'n licht zal op lange termijn niet het gewenste effect hebben. Dus kunstmatige verlichting kan op het juiste moment ondersteunend ingezet worden, maar er moeten ook altijd genoeg ontspanningsfasen zijn.

Een zorgvuldige, doordachte planning is vereist om de positieve werking van het licht op de mens optimaal en zonder nadelige gevolgen te benutten. Kunstlicht kan de eigenschappen van daglicht nooit helemaal kopiëren, maar dient slechts om belangrijke impulsen te geven. Met name de ledtechnologie, met haar uitgebreide sturingsmogelijkheden en fijn instelbare kleurtemperaturen en spectra, biedt een goede ondersteuning.

Eisen aan de lichtsturing

Een essentiële rol is ook weggelegd voor lichtsturingssystemen die complexe lichtscenario's kunnen realiseren. Minimaal vereist is een geschikt stuurapparaat om de verlichting tijdgestuurd te regelen op verschillende helderheden en lichtkleuren volgens een circadiaans schema.

Sommige toepassingen stellen echter meer eisen aan het stuurapparaat en de grafische gebruikersinterface. Vaak gaat het daarbij om de volgende zaken:

  • de mogelijkheid voor de gebruiker om het circadiaanse schema individueel aan te passen;
  • de mogelijkheid verscheidene circadiaanse schema’s te bewaren, om later te kunnen kiezen;
  • de traploze, handmatige instelling van de helderheid;
  • de traploze, handmatige instelling van de lichtkleur;
  • het oproepen van vooraf ingestelde lichtscènes;
  • de mogelijkheid tot individuele aanpassing van de lichtscènes.

Alleen zo kunnen de planningseisen voor biologisch werkzame verlichting efficiënt in de praktijk gebracht worden.

UurKleurHelderheid
03:102700 K55 %
04:002700 K68 %
07:002700 K100 %
10:006500 K100 %
15:006500 K100 %
18:004220 K100 %
22:002700 K68 %
23:002700 K55 %

Het getoonde verloop richt zich naar het natuurlijke daglicht en is met name geschikt om de biologische klok van personen die zich langdurig ophouden in zones zonder daglicht, te synchroniseren en hun circadiaans ritme te ondersteunen.

Eisen aan de armaturen

Vlakstralers of indirecte systemen zijn geschikt om het licht uitgestrekt te verdelen in de bovenste zone van de ruimte en tegen het plafond. Een dergelijke installatie kan aangevuld worden met componenten met een directe lichtuitstraling (evt. met vaste kleurtemperatuur).

Daarbij moet natuurlijk gegarandeerd worden dat ook de ondersteuning van de visuele taak op de betreffende werkplek en alle andere visuele prestatiekenmerken op elk moment in acht genomen worden.

Ook de armaturen moeten aan specifieke eisen voldoen. Opdat het licht een biologisch effect zou kunnen hebben, moet de spectrale verdeling lijken op die van het daglicht. Om het daglichtverloop te kunnen nabootsen, moet de lichtkleur traploos instelbaar zijn en heel het benodigde kleurtemperatuurbereik beslaan.

Aangezien voor het biologische effect naast het spectrum en de intensiteit ook de uitgestrektheid van de lichtbron een doorslaggevende factor is, moeten armaturen uitgevoerd zijn als secundaire lichtbronnen.