Verlichting als ruggengraat van een slimme zorgomgeving

Een woonzorgomgeving waarin licht niet alleen schijnt, maar ook meet, waarschuwt en ondersteunt. Waar bewoners zich vrij en veilig voelen. Waar zorgprofessionals meer tijd hebben voor het echte werk. Klinkt dat als een utopie? Niet voor TRILUX, Ingy en PurePartners. 

Goed licht is essentieel in de zorg

In 2024 belandde een recordaantal senioren (119.000) op de spoedeisende hulp na een valpartij, blijkt uit cijfers van VeiligheidNL. Per dag hadden ruim 300 65-plussers medische hulp nodig na een val. De gevolgen zijn ingrijpend. Zo overlijden er gemiddeld twintig senioren per dag aan de gevolgen van een val-, struikel- of glijincident. Een stijging van vijf procent ten opzichte van het jaar ervoor. 
 

Achter deze cijfers gaan persoonlijke verhalen schuil van mensen die hun zelfstandigheid verliezen, langdurig moeten revalideren of noodgedwongen naar een zwaardere woonzorgomgeving verhuizen. Valincidenten raken daarmee niet alleen de fysieke gezondheid, maar ook het gevoel van veiligheid, vrijheid en kwaliteit van leven.

Voor senioren in zowel de VVT (Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg) als thuis is goed licht dan ook een essentieel onderdeel. Bewoners van VVT-zorginstellingen zien vaak slechter, reageren trager op contrastverschillen en hebben meer licht nodig om zich veilig te kunnen bewegen. Bovendien is gedoseerd licht in de nacht een openbaring. Door minder contrastverschil voelt een bewoner zich meer op zijn of haar gemak. In een zorginstelling waar verlichting te fel, te zwak of onregelmatig is, neemt het risico op valincidenten aanzienlijk toe. Daarnaast verstoort onnatuurlijke verlichting het dag- en nachtritme, waardoor bewoners onrustiger slapen en overdag minder actief zijn. Hoe kan dat anders?
 

Van verlichting naar ondersteuning

Met slimme verlichting als basis bouwen wij gezamenlijk een infrastructuur die sensoren, data en zorgtoepassingen naadloos verbindt. Van track en trace systemen voor zorghulpmiddelen tot valpreventie en bedmonitoring. Alles aangestuurd vanuit het lichtpunt, dat er toch al hangt.

“Verlichting is overal aanwezig”, start Bastiaan de Groot, CEO van Ingy. “Elke paar meter bevindt er zich in een woonzorglocatie een lichtpunt mét stroom. Dat vormt de ideale infrastructuur om slimme technologie in een pand te integreren. In ieder lichtpunt plaatsen we een kleine zender die via een slim netwerk continu data doorgeeft. Het zorgt ervoor dat de sensoren in het gebouw met elkaar kunnen “praten”, zonder dat er extra bekabeling of Wi-Fi nodig is. De data wordt automatisch doorgestuurd, zodat medewerkers altijd actuele informatie hebben. Zo kun je schaalbaar bouwen aan een slim netwerk voor het uitrollen van toekomstige zorgtoepassingen.”

Een goed voorbeeld van deze slimme combinatie is nachtverlichting gekoppeld aan bed- en bewegingssensoren. Stel het je eens voor: een bewoner stapt ’s nachts uit bed. Het licht gaat zachtjes aan en verlicht op de juiste intensiteit de route van bed naar toilet, zonder de bewoner volledig wakker te maken. Bastiaan legt uit: “De zender in het lichtpunt merkt afwijkingen op en stuurt automatisch een melding naar het zorgpersoneel als een bewoner van de route afwijkt. Zo helpt licht niet alleen bij oriëntatie, maar ondersteunt het ook actief het zorgproces. Verlichting wordt een stille assistent die veiligheid biedt en zorgmedewerkers of mantelzorgers ontlast.”
 

Meer zorginnovatie, minder middelen

Een groot voordeel van het combineren van licht en sensoren is de flexibiliteit. De schaalbaarheid waar Bastiaan al over sprak, herkent ook Belinda. Ze vertelt: “Een slimme infrastructuur biedt de VVT-sector de mogelijkheid meer te doen met minder middelen. Vanuit één netwerk - de ruggengraat, zoals wij het noemen - kunnen eenvoudig nieuwe toepassingen worden toegevoegd zonder hoge installatiekosten. De sensoren zijn immers al geïntegreerd in het lichtpunt, waardoor aparte bekabeling overbodig is. Met de simpele toevoeging van detectiesensoren in slaapkamers en badkamers, een personenalarm voor dwaalpreventie, noodknop en machine learning valdetectie of een mobiele applicatie voor zorgalarmering kun je met een laag budget zowel de zorg als het welzijn van bewoners verbeteren. Een win-win als je het mij vraagt.”

Bastiaan: “Er bestaan veel losse oplossingen die leiden tot complexe IT-vraagstukken. Wij combineren kwalitatief licht met zorgtechnologie zonder dat het duurder wordt, waardoor je in één keer over een volledig netwerk voor zorgdata en licht beschikt.” Een goed voorbeeld uit de praktijk is het gebruik van de bestaande lichtinfrastructuur voor locatiebepaling. Hierdoor hoeven zorginstellingen enkel kleine tags te bevestigen aan hulpmiddelen zoals tilliften, rollators en rolstoelen. Medewerkers kunnen deze vervolgens binnen enkele seconden terugvinden via het track en trace systeem. Ook persoonlijke spullen, zoals een bril of tas, zijn zo snel te traceren, wat rust geeft bij bewoners met dementie of Alzheimer en zorgmedewerkers ontlast. “Ook voor de facilitaire dienst geeft dit beter inzicht in het gebruik en de spreiding van hulpmiddelen, waardoor onderhoud efficiënter kan worden gepland en verlies of overbodige aanschaf wordt voorkomen. Een duurzamere inzet van technologie binnen de zorgorganisatie”, aldus Belinda.
 

Licht als slim hart van zorginnovatie

Met slimme sensoren en Human Centric Lighting kan de intensiteit en kleurtemperatuur van het licht worden afgestemd op het ritme van bewoners. “We kunnen niet alleen valincidenten verminderen, maar ook leefstijlpatronen monitoren en afwijkingen vroegtijdig signaleren,” vervolgt Belinda. “ Met onze zorgtechnologie verzamelen we real-time data over beweging, activiteit en gedrag. Door deze informatie met behulp van AI te analyseren, kunnen veranderingen bij bewoners vroegtijdig worden gesignaleerd. Zo kan het zorgteam passende interventies inzetten bij verhoogd risico op dwaalgedrag, eenzaamheid of andere veranderingen in het welzijn.”

Bovendien biedt deze geïntegreerde aanpak financiële voordelen. Bastiaan: “En dat alles zonder dat je extra stroomkabels hoeft te trekken of installatiepartners nodig hebt. Met onze gezamenlijke oplossing kunnen wij flink besparen zonder concessies te hoeven doen aan ofwel licht, ofwel de zorgkwaliteit. Wanneer men nieuwe LED verlichting met een bedraad DALI-systeem ophangt, kunnen wij daar al 20-25% op besparen omdat we geen kabels en geen centrale DALI controle hardware nodig hebben. Koppel je daar ook nog eens een draadloze infrastructuur aan voor track en trace systemen voor zorghulpmiddelen, bedsensoren en allerlei andere opties, dan bespaar je nogmaals 20-25% op de installatiekosten, slimme zenders en sensoren die wij rechtstreeks in de armaturen van TRILUX verwerken.”